महाकलिङ्ग युद्ध पछि अशोकले बौद्ध धर्म ग्रहण गरे। कलिंग युद्ध मौर्य साम्राज्य र अशोक र कलिंग राज्य बीच लडिएको थियो। कलिङ युद्ध विश्व इतिहासमा सबैभन्दा ठूलो र रक्तपातपूर्ण लडाइहरू मध्ये एक हो। यस युद्धको रक्तपातले अशोकलाई बुद्ध धर्म अपनाउन प्रेरित गरेको भनिन्छ।
अशोकले २४९ ईसापूर्व बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनीको भ्रमण गरेको बताइन्छ।
सम्राट अशोकले काठमाडौं उपत्यकाको भ्रमण गरेको तथ्यलाई समर्थन गर्ने थोरै प्रमाणहरू छन्। यद्यपि, अशोकले 250 ईस्वीमा बनाएका चारवटा स्तूपहरू छन्। पाटनका चार कुनाहरू चिन्ह लगाउँदै, यी तीनवटा स्तुपहरू पाटन र वरपर अवस्थित छन्, जबकि चौथो शंकामुल नजिकै सुन्दर कंक्रीट स्तुपा छ। यी स्तूपहरू निर्माण हुँदा काठमाडौं उपत्यकामा बौद्ध धर्म फस्टाएको विश्वास गरिन्छ। यी स्तूपहरू पाटनका महत्वपूर्ण स्थलचिन्ह हुन्। यसले पाटन सहरलाई यसको पहिल्यै महिमित सौन्दर्यता थपिदिएको छ। ठोस प्रमाण नभए पनि यी स्तूपहरू चौथो शताब्दीको अन्त्यतिर बनेका हुन् भन्ने विश्वास गरिन्छ।
चार स्तूपहरू लगन थुरा (दक्षिण), टेटा थुरा (पूर्व), पुचो थुरा (पश्चिम) र इबाही थुरा (उत्तर) हुन्।
लगन थुरा - दक्षिणी स्तूपा
पाटनका चार स्तूपहरूमध्ये दक्षिणी ढिस्कोलाई लगन खेल स्तूप वा लगन थुरा स्तूप भनिन्छ। यसलाई ४७.४० मिटर व्यास र ११.८० मिटर उचाइ मापन गरी चार मध्ये सबैभन्दा ठूलो मानिएको छ। १८७८ मा तथागतका तीर्थस्थलहरू थपिएका हुनसक्ने अनुमान गरिएको छ। स्तुपा खडा भए पनि यी स्तुपहरू ठ्याक्कै कहिले बनाइएका थिए वा किन यी स्तुपहरू बौद्ध वास्तुकलाअनुसार निर्माण गरिएका छैनन् भन्ने कुराको कुनै प्रमाण छैन।
टेटा थुरा - पूर्वी स्तूपा
टेटा थुरा स्तुपा पाटनको त्यागल टोलबाट करिब २०० मिटर पूर्वमा पूर्वी चक्रपथ नजिक अवस्थित छ । यो स्तूप परिधिमा बाँकी रहेका दुई स्तूपहरू भन्दा तुलनात्मक रूपमा ठूलो छ। यस स्तूपको परिधि ७५.८३ मिटर र उचाई १०.४ मिटर छ। 4.5 मिटर उचाइको गुम्बज फायरब्रिक्सले पक्की गरिएको छ। यहाँ तीनवटा ढुङ्गाका शिलालेखहरू पाउन सकिन्छ। दुईवटा शिलालेख पूर्ण रूपमा बिग्रिएका छन् र बाँकी एउटा पढ्न योग्य छैन।
पुछो थुरा - पश्चिमी स्तूप
यो स्तूपा पाटनको पश्चिम छेउमा रहेको पुलचोक बस स्ट्यान्डको सडक छेउमा अवस्थित छ । यस स्तूपको परिधि ७५.५२ मिटर र उचाई १२ मिटर छ। ६ दशमलव ५ मिटर अग्लो गुम्बज पनि फायरब्रिकले पक्की गरिएको छ । ढुङ्गाको शिलालेख यहाँ पाउन सकिन्छ। सादगी स्तूपको आकर्षक कारक हो।
इबाही थुरा - उत्तरी स्तूपा
इबाही थुरा, उत्तरी स्तूपा पाटन दरबार स्क्वायरको सबैभन्दा नजिक छ र दस मिनेट पैदल छ। यसको संरचना काठमाडौंको स्वयम्भू महाचैत्यको जस्तै छ। यो लगभग गोलाकार छ र 60.62 मिटर को परिधि छ। फेरि, यो स्तूप कहिले निर्माण भएको थियो भन्ने कुनै प्रमाण फेला परेको छैन।
यी स्तूपहरू स्थानीयलाई सोधेर पत्ता लगाउन सकिन्छ। पाटन घुम्नको लागि ट्याक्सी ट्याक्सी सजिलै उपलब्ध छ। यी चारवटा प्रामाणिक अशोक स्तूपहरू हेर्नको लागि एक दिन पर्याप्त छ।